Khi bắt đầu bước chân vào lộ trình tu tập, vấn đề thường được quan tâm nhất chính là: “Làm sao để đảm bảo việc hành trì đi đúng lộ trình?” Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư không đưa ra những định nghĩa giáo điều khó hiểu, mà bằng một chỉ dẫn rất đời thường: hãy tỉnh giác trước mọi hiện khởi của thân và tâm ngay lúc này.
Trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới, tu tập không đồng nghĩa với việc tìm kiếm những trải nghiệm thanh thản hay tĩnh mịch khác thường. Thiền chính là rèn luyện khả năng quan sát sáng suốt. Nếu thân thể cử động, hãy ghi nhận sự vận động đó. Mọi luồng tư tưởng phát sinh đều phải được hay biết minh bạch. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Sự tỉnh giác này là yếu tố căn bản để hình thành tuệ giác.
Ngài Mahāsi luôn dạy người mới bắt đầu từ những gì đơn giản nhất. Chuyển động của hơi thở thông qua sự phồng xẹp của cơ bụng, trở thành đối tượng tập trung chủ đạo bởi sự thường trực và tính rõ ràng. Khi sự ghi nhận “phồng, xẹp” được nối tiếp không gián đoạn, tâm trí sẽ từng bước giảm thiểu sự xao nhãng và đạt đến độ minh mẫn cao hơn. Nếu tâm phóng đi, chỉ cần ghi nhận “nghĩ” rồi quay về. Đừng để sự bực bội hay nhu cầu phân tích làm gián đoạn việc thực hành.
Trong nhiều Ngài Mahasi bài giảng, Ngài nhấn mạnh rằng điều quan trọng không phải là thời gian ngồi thiền bao lâu, mà là mức độ hiện diện của sự tỉnh giác. Việc more info thực hành đúng đắn trong thời gian ngắn có giá trị hơn nhiều so với việc ngồi lâu mà thiếu chánh niệm. Do đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, mà hãy chú trọng vào việc duy trì thói quen và sự bền lòng.
Một nét đặc thù trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới chính là việc hành thiền không chỉ bó hẹp ở việc tọa thiền. Lúc bước đi, rõ biết việc đi; lúc đứng, rõ biết việc đứng; lúc nằm, rõ biết việc nằm. Dù là trong những việc nhỏ nhặt như dùng bữa, vệ sinh hay trò chuyện, nếu có chánh niệm, đó vẫn là thiền. Nhờ vậy, người hành giả dần học cách sống tỉnh thức giữa đời thường.
Khi tuân thủ nghiêm túc lộ trình trong Ngài Mahasi bài giảng, người mới tập sẽ khởi sự nhận diện một quy luật trọng yếu: tất cả các pháp đều mang tính chất sinh và diệt. Các cảm giác sẽ tan đi, ý nghĩ sẽ biến mất, và cảm xúc cũng không tồn tại vĩnh cửu. Nhận thức này không phải kết quả của tư duy logic mà là từ sự chứng nghiệm thực tế. Chính nó làm giảm bớt sự dính mắc và phản ứng quen thuộc của tâm.
Đối với người mới khởi sự, hướng đi của Ngài Mahasi cho người mới là một giải pháp thực hành bảo đảm và chân chính. Người tập không cần đặt nặng niềm tin hay hy vọng vào sự chứng đắc tức thì. Hãy cứ hành trì chuẩn xác, ghi nhận kiên trì và để tuệ năng tự phát triển một cách tự nhiên. Đây chính là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.